Poznajcie losy zapomnianego bohatera trzech narodów, Henryka Sławika.

 W czasie II wojny światowej, kierując Komitetem Obywatelskim do spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech, Henryk Sławik uratował ponad 30 tys. obywateli polskich, w tym ponad 5 tys. Żydów. Lista ocalonych dzięki jego działaniom jest o wiele dłuższa niż ta, którą stworzył Oskar Schindler. Po wojnie władze PRL skazały Sławika na niepamięć. Przez ponad pół wieku Henryk Sławik był bohaterem nieznanym.

 Henryk Sławik urodził się na Górnym Śląsku 120 lat temu. Był uczestnikiem wszystkich trzech powstań śląskich, aktywnym działaczem społecznym i politycznym. We wrześniu 1939 r. wiedział, że jego nazwisko znajduje się na sporządzonej przez hitlerowców liście osób przeznaczonych do aresztowania. Uciekł więc na Węgry. Razem z Węgrem Józsefem Antallem utworzył Komitet Obywatelski do Spraw Opieki nad Polskimi Uchodźcami na Węgrzech, którego został prezesem. Celem Komitetu była pomoc polskim uchodźcom wojennym. Henryk Sławik dbał o to, aby wszyscy obywatele polscy, bez względu na wyznanie, traktowani byli jednakowo. Wraz z członkami Komitetu wydawał zagrożonym polskim Żydom nowe dokumenty na podstawie sporządzanych dla nich katolickich metryk chrztu.

Tak płaci Polska
Gdy Niemcy zajęli Węgry w marcu 1944 r., Polacy stali się ich pierwszym celem. Sławikowi udało się ukryć i pracować w konspiracji jeszcze przez kilka miesięcy, aż do lipca 1944 r., kiedy został ujęty. W tym czasie Niemcy aresztowali jego żonę, którą wywieźli do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Przeżyła ona obóz i latem 1945 r. powróciła do Katowic. Córka Krystyna dzięki Antallowi i jego rodzinie ukrywała się na Węgrzech. Po wojnie wróciła do Katowic, gdzie mieszkała z matką.
Po latach tak wspomina jedną z ostatnich rozmów ze swym ojcem: Spytałam: «Co będzie z tobą?» Powiedziałam mu: «Przecież miałeś dla nas trzy paszporty, mogliśmy wyjechać, jak obiecywałeś, do Szwajcarii». «Dziecko moje – odpowiedział – nie mogę tych wszystkich ludzi, powierzonych mojej opiece, tak po prostu zostawić».
W połowie lipca 1944 r. Niemcy aresztowali Sławika i torturowali go, by wymusić zeznania o jego najbliższych współpracownikach, szczególnie Józsefie Antallu i jego roli w działalności Komitetu. Henryk Sławik nie wydał nikogo, w śledztwie całą odpowiedzialność wziął na siebie. Gdy z sądu przewożony był samochodem razem Józsefem Antallem, Węgier w mroku odszukał dłoń Polaka i mocno ją uścisnął, dziękując za ocalenie życia. Sławik wyszeptał tylko: Tak płaci Polska, wyrażając w tych słowach wdzięczność za pomoc, którą Węgrzy udzielili podczas wojny Polakom.
Polski bohater po długotrwałym śledztwie i torturach wraz z kilkoma współpracownikami z Komitetu został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Mauthausen, gdzie 23 sierpnia 1944 r. został powieszony. Według relacji świadków tych wydarzeń, Henryk Sławik tuż przed egzekucją wykrzyczał niedokończone zdanie: Jeszcze Polska!...
W hołdzie Henrykowi Sławikowi
Henryk Sławik - bohater trzech narodów - polskiego, żydowskiego i węgierskiego - oraz jeden spośród Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Po kilkudziesięciu latach zapomnienia jego osoba doczekała się odpowiedniego uhonorowania przez rodaków. Rok 2014 został ogłoszony na Śląsku „Rokiem Henryka Sławika", a w 70. rocznicę jego śmierci władze województwa śląskiego oraz ambasador RP w Austrii uroczyście upamiętnili tę niezwykłą postać.
W niemieckim obozie koncentracyjnym w Mauthausen-Gusen 23 sierpnia br. odbyły się obchody 70. rocznicy śmierci Henryka Sławika. Do Mauthausen przyjechała delegacja reprezentująca województwo śląskie, na czele z MarszałkiemWojewództwa Śląskiego, Mirosławem Sekułą. W uroczystości uczestniczyli także: Artur Lorkowski - ambasador RP w Austrii, Grzegorz Łubczyk - b. ambasador RP na Węgrzech, reprezentujący Stowarzyszenie Henryk Sławik - Pamięć i Dzieło oraz Marian Janecki – prezydent Jastrzębia-Zdroju, rodzinnego miasta Henryka Sławika.
Marszałek Mirosław Sekuła tak wspomniał Henryka Sławika. - Dzięki jego odwadze uratowano wiele tysięcy istnień ludzkich. Nie jesteśmy dzisiaj w stanie oszacować dokładnej liczby uchodźców, którzy doznali pomocy ze strony Sławika. Często zadajemy sobie pytanie: Czy to możliwe, aby jeden człowiek, dokonał tak wiele? Na pewno uczynił to Henryk Sławik, patriota, dla którego Polska nie była tylko pustym słowem.
Z kolei ambasador RP w Austrii, Artur Lorkowski, podkreślił: Spotykamy się w Mauthausen-Gusen w Europejskim Dniu Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu. Symboliczne jest, że spotykamy się tu i przypominamy osobę Henryka Sławika, która niejako personifikuje tragedię ofiar minionych systemów. Personifikuje ją dwojako: była to osoba, która sama stała się ofiarą, a jednocześnie osoba, która uratowała tysiące innych i za to należy jej się najwyższa chwała.

Henryk Sławik - pamięć i dzieło"
Zapewne wciąż niewiele wiedzielibyśmy o Henryku Sławiku, gdyby nie determinacja byłego ambasadora RP na Węgrzech, Grzegorza Łubczyka, który napisał dwie książki na temat „polskiego Wallenberga", współpracował przy tworzeniu filmu dokumentalnego o działalności Sławika, a także założył Stowarzyszenie „Henryk Sławik - pamięć i dzieło".
– Cieszę się, że powstaje coraz więcej inicjatyw mających na celu uczczenie postaci Henryka Sławika. Teraz przygotowywana jest jednobrzmiąca uchwała polskiego Senatu i węgierskiego Parlamentu, która ma uhonorować Henryka Sławika i Józsefa Antalla - mówił na spotkaniu w Linzu z przedstawicielami Polonii ze Związku Polaków w Górnej Austrii. - Ojciec Kolbe wystąpił z szeregu, oddał życie za drugiego człowieka. Sławik zrobił to samo - podkreślił Grzegorz Łubczyk.

Olga Zgórniak, Polonika nr 236, wrzesień 2014