Państwo austriackie oferuje możliwość bezpłatnej nauki języka polskiego w ramach tutejszego systemu oświaty. Coraz więcej dzieci korzysta z tej oferty. – Największą radość w zawodzie nauczyciela sprawiają mi postępy moich uczniów w nauce języka ojczystego, a co za tym idzie także lepsze wyniki w nauce języka niemieckiego – podkreśla Małgorzata Szczerek, nauczycielka języka polskiego w szkołach w Górnej Austrii.

Od 15 lat uczy Pani języka polskiego w Górnej Austrii. Jak to się wszystko zaczęło?
– 15 lat nauki języka polskiego w szkołach w Górnej Austrii to systematyczna promocja języka polskiego jako języka ojczystego wśród dzieci polonijnych. Właściwie można powiedzieć, że nauczanie języka polskiego rozpoczęłam przed 17 laty. Przez dwa lata prowadziłam zajęcia w siedzibie organizacji polonijnej Związku Polaków w Górnej Austrii. To właściwie Krzysztof Sierański, prezes Związku, zaproponował dzieciom polonijnym bezpłatne lekcje języka polskiego. Większość rodziców odniosła się do tego projektu z wielkim entuzjazmem i tak powstały pierwsze grupy. Po dwóch latach rozpoczęłam starania, aby nauka odbywała się w szkołach austriackich. Austria już wtedy proponowała nauczanie języków ojczystych w ramach tutejszego systemu oświaty. Kuratorium w Górnej Austrii odniosło się do naszych starań bardzo pozytywnie i została wydana zgoda na naukę języka polskiego jako języka ojczystego w szkołach. Byliśmy więc kolejnym już krajem związkowym, w którym rozpoczęła się nauka języka ojczystego.
Działalność moja była więc „pionierska”: wraz z rodzicami uczniów, dzięki którym powstała pierwsza grupa uczniów, rozsyłałam informacje do szkół, informowaliśmy Polonię, a ja organizowałam spotkania informacyjne, podczas których wyjaśniałam, jak ważna jest dla każdego dziecka nauka języka ojczystego i jak niezwykle korzystnie może wpłynąć na jego intelektualny rozwój, a w dalszej konsekwencji na postępy w nauce w szkołach austriackich. Nawet najbardziej sceptyczni rodzice, patrząc na postępy swoich dzieci, przekonywali się do słuszności tej decyzji i nauka języka polskiego zaczęła się rozszerzać na coraz więcej szkół i coraz więcej gmin.
Jak to wygląda od strony organizacyjnej?
– Nauczanie jest bezpłatne. Zajęcia odbywają się popołudniami, a więc każde dziecko ma możliwość uczęszczania na lekcje. Uczniowie otrzymują podręczniki i zeszyty ćwiczeń całkowicie finansowane przez austriackie ministerstwo nauki. Udział w zajęciach poświadczony jest na świadectwie szkoły austriackiej.
Muszę z wdzięcznością podkreślić, że dzięki wspaniałej organizacji, jak i wyjątkowemu zaangażowaniu rodziców i opiekunów dosłownie każde dziecko ma możliwość udziału w zajęciach. Co więcej, rodzice przyjeżdżając z własnym dzieckiem przywożą także inne dzieci, pomagając sobie wzajemnie!
Jaki jest program nauczania?
– Na początku roku szkolnego układam pisemny plan lekcji – opracowuję planowane do omówienia tematy w zależności od wieku dzieci oraz poziomu zaawansowania językowego. Przygotowuję materiały dydaktyczne w oparciu o wytyczne ministerstwa oświaty oraz kuratorium, ale często wychodzę poza ramy programu nauczania.
Podczas lekcji staram się oczywiście także o to, by dzieci poprzez zabawę poszerzały swoje słownictwo, ćwiczyły gramatykę, czyli tak jak chcieli starożytni – „uczyć bawiąc, bawiąc uczyć”. Muszę przyznać, że świetnie funkcjonuje taki model i projekt zajęć, które prowadzę w szkołach.
Zdajemy sobie sprawę z tego, że często w klasach są uczniowie, którzy słabo mówią po polsku i mają bardzo ubogi zasób słów. Z nimi pracuję indywidualnie i poświęcam im więcej czasu na wytłumaczenie danego zagadnienia, a ćwiczenia i zadania dostosowuję do ich poziomu znajomości języka polskiego. Poznajemy też historię, geografię Polski oraz uczymy się najważniejszych wiadomości o Polsce. Na lekcjach oglądamy czasem filmy, które są ekranizacją lektur, prowadzimy dyskusje. Zajęcia staram się zawsze urozmaicać, aby nauka była ciekawa i przyjemna dla każdego ucznia.
Co sprawia Pani największą radość w tym zawodzie, a co jest najtrudniejsze?
– Największą radość w zawodzie nauczyciela sprawiają mi postępy moich uczniów w nauce języka ojczystego, a co za tym idzie także lepsze wyniki w nauce języka niemieckiego. Dla mnie dużą motywacją do pracy i radością jest też to, że uczniowie chętnie przychodzą na zajęcia. Odrabiają pilnie zadania domowe, z zapałem przygotowują referaty o różnej tematyce, a nawet zachęcają swoje koleżanki i kolegów do nauki języka polskiego. W ten sposób grupy powiększają się z roku na rok.
Praca z uczniami ze starszych klas przynosi mi wielką satysfakcję w innym wymiarze, bo starsi uczniowie zainteresowani są bardzo historią, polityką, a także obecną sytuacją w Polsce i w Europie. W czasie zajęć z nimi prowadzimy ciekawe dyskusje, czasami nawet na bardzo kontrowersyjne tematy. Podkreślić należy także wielkie zainteresowanie i pomoc ze strony rodziców moich uczniów.
A co jest najtrudniejsze w pracy? Chyba tylko początek roku szkolnego, czyli tworzenie nowych grup, podział według kryterium wieku i znajomości języka. Po tylu latach nie stanowi to jednak dla mnie dużego problemu.
Na co warto zwrócić uwagę rodzicom?
Jako rodzice szczególnie powinniśmy zadbać o to, aby nasze dziecko miało kontakt z językiem polskim i to już od najmłodszych lat, nawet jeśli urodziło się w Austrii. Najbardziej naturalna droga dziecka do dwujęzyczności zaczyna się od tego, iż dziecko w wieku szkolnym poznaje dwa języki jednocześnie. Mam na myśli język ojczysty i język kraju, w którym mieszka.
Często my, dorośli, mamy błędne rozumowanie co do kolejności nauki języka ojczystego i języka niemieckiego. W swojej kilkunastoletniej praktyce zawodowej bardzo często słyszę uwagi w rodzaju „moje dziecko najpierw musi nauczyć się języka niemieckiego, a później w przyszłości języka polskiego”. Pytanie tylko, kiedy będzie to „później”?
Jak przekonać nie tylko rodziców, ale i dzieci, że warto znać język ojczysty?
- Chciałabym podkreślić raz jeszcze, że austriackie ministerstwo oświaty – Bundesministerium für Bildung und Frauen – proponuje dzieciom i młodzieży naukę języków ojczystych bezpłatnie, w godzinach popołudniowych, by każde dziecko mogło uczęszczać na lekcje. Bezpłatne są także podręczniki. Niezwykle ważna dla przyszłości dziecka jest adnotacja na austriackim świadectwie o nauce języka polskiego. Kontakt z rówieśnikami mówiącymi również w języku polskim ma ponadto niezwykle korzystny wpływ na rozwój socjalny i intelektualny dzieci. Oczywiście znajomość języków ułatwia także wejście na tzw. rynek pracy, a pielęgnacja języka ojczystego rzutuje na pozytywny stosunek dzieci do kraju, z którego pochodzą jego rodzice.
W jaki sposób zmieniał się przez te lata stosunek rodziców do nauczania języka ojczystego?
- Według moich obserwacji stosunek rodziców do nauki języków ojczystych z roku na rok staje się coraz bardziej pozytywny. Myślę, że ma to związek m.in. z założeniami programowymi Unii Europejskiej, która promuje naukę języków ojczystych, czyli w pewien sposób dowartościowuje je na skalę europejską.
Rodzice chcą, aby ich dzieci po osiągnięciu dojrzałości miały lepszy start w Austrii, a dobra znajomość języka ojczystego może być atutem w pracy zawodowej. Korzystają więc z tej szansy, jaką daje nam państwo austriackie, a co najważniejsze, zdają sobie sprawę, że nauka języka polskiego prowadzona w szkołach w Austrii jest tak samo ważna jak inny nauczany tam przedmiot.
Zachęcam więc gorąco wszystkie polonijne dzieci do nauki języka polskiego. Proszę też o upowszechnianie informacji o możliwości takiej nauki, gdyż – mimo licznych starań – informacja nie zawsze wszędzie dociera. A ja z radością czekam już na nowych uczniów i na koniec zacytuję słowa piosenki Agnieszki Osieckiej „Ucz, ucz się polskiego, na łatwe i na trudne dni”, którą kiedyś śpiewała cała Polska.

Rozmawiała Agnieszka Boryń, Polonika nr 255.

Zainteresowani nauką języka polskiego w Górnej Austrii mogą kontaktować się z nauczycielką pod numerem telefonu 004369910660288, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.