Jestem z mężem w trakcie rozwodu. Mamy dwoje dzieci i mąż chce mi zabrać tzw. Obsorge. Co to oznacza?

 – Obsorge oznacza „odpowiedzialność rodzicielską". Austriackie prawo rodzinne posługuje się pojęciem „Obsorge" (opieka) dla definiowania odpowiedzialności rodzicielskiej nad dzieckiem. Dla celów Ustawy Obsorge oznacza prawo i obowiązek opieki nad dzieckiem i wychowania dziecka, zarządzania finansami dziecka i reprezentowania go w tego typu relacjach z innymi ludźmi. Rodzice z reguły muszą spełniać te obowiązki i prawa wspólnie. Warunkiem jest jednak obopólne porozumienie między rodzicami (szczególnie po rozwodzie). Opiekę nad ślubnym dzieckiem sprawuje automatycznie ojciec i matka od momentu narodzin, natomiast opiekę nad dzieckiem nieślubnym od urodzenia automatycznie sprawuje matka. Wynika to bezpośrednio z Ustawy i nie wymaga orzeczenia sądu. Jeżeli rodzice (lub inne osoby uprawnione do sprawowania opieki) stanowią zagrożenie dla dobra dziecka, sądy mogą (częściowo) odebrać im prawo do opieki i przekazać je innej odpowiedniej osobie. Osobę tę należy wybrać w pierwszej kolejności spośród krewnych dziecka, a w przypadku niepowodzenia – spośród innych osób bliskich dziecku. Jeżeli znalezienie innej odpowiedniej osoby nie jest możliwe, sąd przekaże opiekę Jugendamtowi – Urzędowi Opieki nad Małoletnimi. Jeśli dziecko jest narażone na nieuchronne zagrożenie, Jugendamt jest zobowiązany podjąć odpowiednie działania, aczkolwiek musi następnie zaangażować w nie sąd. Przekazanie opieki Jugendamtowi nie zależy od tego, czy rodzice byli przyczyną, czy też są winni problemów związanych z wychowaniem dziecka. Działanie to służy zapewnieniu najlepszego interesu dziecka, bez względu na tego typu okoliczności. Przekazania opieki można jednakże również dokonać w drodze uzgodnień pomiędzy rodzicami a Jugendamtem (w takich przypadkach rodzice mogą jednostronnie cofnąć swoją zgodę). Urzędnik Jugendamtu może, w ramach sprawowania opieki, angażować inne osoby, na przykład organizując pobyt dziecka u odpowiedniej rodziny zastępczej lub w domu dziecka.

Jeśli mąż więc chce żonę pozbawić praw lub odpowiedzialności rodzicielskiej, to musi on przed sądem udowodnić, że dzieci są narażone na nieuchronne zagrożenie. Tylko w takim przypadku należy się spodziewać odebrania odpowiedzialności rodzicielskiej.

Otrzymałem przed tygodniem tzw. „Bedingter Zahlungsbefehl", w którym sąd nakazuje mi zapłacić pewnej osobie 10000 euro wraz z odsetkami i kosztami. Jak sąd może nakazać mi to bez procesu?
– W austriackim kodeksie postępowania cywilnego przewidziany jest osobny rodzaj postępowania (postępowanie upominawcze) dla roszczeń o zapłatę. Przeważająca liczba postępowań upominawczych przeprowadzana jest w Austrii w ramach systemu elektronicznej komunikacji prawnej, co znacznie przyspiesza i skraca postępowanie. Zakres obowiązywania postępowania upominawczego ograniczony jest do roszczeń o zapłatę. Postępowanie upominawcze nie jest zgodne z podstawową zasadą tych rodzajów postępowania, w których sąd musi z urzędu – czyli bez wniosków stron – wyjaśnić wszystkie fakty mające decydujący wpływ na jego decyzję. Również sprawy z zakresu prawa socjalnego oraz roszczenia ze sporów wekslowych i czekowych nie mogą być rozstrzygane w ramach postępowania upominawczego ze względu na specyfikę postępowania.

Takie postępowanie ograniczone jest co do wartości sporu i wynosi od ostatniej nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego 75000 euro.

Postępowanie upominawcze stosuje się również, jeśli pozwany ma swoje miejsce zamieszkania, zwykłe miejsce pobytu lub siedzibę za granicą lecz na terenie Unii Europejskiej. W takim wypadku sąd wydaje tzw. Europäischer Zahlungsbefehl. Taki nakaz przekazywany zostaje drogą sądową na miejsce zamieszkania pozwanej osoby, która – aby uniknąć negatywnych skutków – powinna podjąć odpowiednie kroki/środki prawne. Każda osoba, która otrzymała nakaz zapłaty, ma możliwość wniesienia sprzeciwu. Termin wniesienia sprzeciwu wynosi cztery tygodnie. Rozpoczyna on swój bieg z dniem doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty na piśmie. Sąd nie może ani skrócić, ani wydłużyć tego terminu. Sprzeciw wobec nakazu zapłaty musi mieć brzmienie odpowiedzi na pozew. Sprzeciw musi zatem zawierać odpowiednie żądanie, fakty i okoliczności, na których opierają się zarzuty, ponadto środki dowodowe, na których pozwany opiera swoje twierdzenie. Jeśli pozwany wniesie sprzeciw we właściwym terminie, nakaz zapłaty przestaje mieć moc obowiązującą, a sąd automatycznie bez osobnego wniosku wszczyna „właściwe" postępowanie w sprawie pozwu. Rozstrzygane są tezy zawarte w pozwie i wniesione przeciwko nim zastrzeżenia. Jeśli natomiast nie zostanie wniesiony żaden sprzeciw lub nie zrobi się tego we właściwym terminie, wówczas nakaz zapłaty staje się wykonalny bez osobnego wniosku powoda. W ustawie nie jest przewidziana druga decyzja sądu. Sąd potwierdza z urzędu wykonalność nakazu zapłaty. Z wykonalnym nakazem zapłaty powód może wszcząć postępowanie egzekucyjne wobec pozwanego.

Aleksandra T. Fux