Jakie są koszty procesu sądowego w sprawie cywilnej i kto je zazwyczaj ponosi?

- Koszt postępowania cywilnego stanowią opłaty sądowe oraz ewentualny koszt honorariów biegłych, tłumaczy, koszty ponoszone przez świadków i kuratorów ustanowionych przez sąd (w przypadku, gdy strona jest nieobecna lub wymaga ustanowienia kuratora), koszty podróży stron oraz reprezentacji przez adwokata. Każda ze stron samodzielnie ponosi swoje koszty, przy czym strona przegrywająca sprawę cywilną zobowiązana jest do zwrotu kosztów stronie wygrywającej.
Z reguły koszty związane z udowodnieniem pewnych faktów ponosi na początku ta strona, która te konkretne dowody przedkłada lub żąda ich zasięgnięcia, np. koszty rzeczoznawcy. Koszty te są zwracane przez drugą stronę tylko wtedy, kiedy ta druga strona przegra sprawę. W wyroku sądowym określona jest konkretna suma, którą przegrany musi zrefundować zwycięzcy.

Co mogę zrobić jeśli nie stać mnie na adwokata, a mam roszczenia, które są do rozstrzygnięcia przed sądem?
- Do wartości sporu poniżej 5000 euro niekonieczny jest adwokat. Pozew można wnieść samemu pisemnie lub ustnie (korzystając z dnia otwartych drzwi w każdym sądzie rejonowym, tzw. Bezirksgericht, w każdy wtorek między 8.00 a 12.00). Jeśli wartość sporu wynosi powyżej 5000 euro konieczny jest adwokat.
Jeśli warunki finansowe nie umożliwiają pokrycia kosztów adwokackich i procesowych, można w sądzie złożyć podanie o przyznanie tzw. pomocy procesowej. Pomoc prawna przyznawana jest wyłącznie w przypadku, gdy wnioskodawca - ze względu na posiadany dochód, majątek oraz zobowiązania z tytułu utrzymania - nie jest w stanie pokryć (również w części) kosztów wymienionych powyżej bez ryzyka naruszenia minimum socjalnego, koniecznego dla zapewnienia podstawowej stopy życiowej. Pomoc prawna nie zostaje przyznana w przypadku, gdy dochodzenie lub obrona praw jest w oczywisty sposób bezzasadne/a lub w oczywisty sposób nie odbywa się w dobrej wierze.
Uwaga: Przyznanie pomocy procesowej nie zwalnia od zapłaty kosztów drugiej strony w wypadku przegrania sprawy!
Właściwy formularz (tzw. „ZPForm 1") można otrzymać osobiście lub listownie w dowolnym sądzie pierwszej instancji (Bezirkgericht, Landesgericht lub Arbeits-und Sozialgericht) na terenie Austrii. Jest on również dostępny za pośrednictwem Internetu (www.justiz.gv.at) oraz w niektórych konsulatach austriackich. Formularz ten jest obowiązkowy. Złożenie formularza nie może nastąpić później niż 4 tygodnie od daty jego wypełnienia przez wnioskodawcę, w przeciwnym wypadku staje się on nieważny.

Mąż i ja zawarliśmy małżeństwo w Polsce. Od lat mieszkamy w Austrii i jedno z nas ma obywatelstwo austriackie. Zastanawiamy się nad rozwodem. Jakie mamy możliwości?
-Jeśli ostatnie miejsce wspólnego zamieszkania małżonków było w Austrii i co najmniej jedno z małżonków ma obywatelstwo austriackie, to niezależnie od tego, że małżeństwo zawierane było w Polsce, rozwód jest przeprowadzany przez sąd austriacki przy zastosowaniu prawa austriackiego.Prawo austriackie zna trzy rodzaje orzeczenia rozwodu: rozwód z orzeczeniem o winie, rozwód w wyniku rozwiązania wspólnego gospodarstwa domowego od co najmniej trzech lat oraz rozwód za obopólną zgodą.
Małżonek może żądać rozwodu, jeżeli drugi w wyniku poważnego uchybienia obowiązkom małżeńskim albo w wyniku nieuczciwego lub niemoralnego zachowania w sposób zawiniony doprowadził do rozkładu pożycia małżeństwa do tego stopnia, że nie można oczekiwać odbudowania ich właściwego wspólnego pożycia.
Jeżeli małżonkowie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego od co najmniej trzech lat, każdy z małżonków może żądać rozwodu z powodu poważnego i niemożliwego do przezwyciężenia rozkładu pożycia małżeńskiego.
Jeżeli małżonkowie nie prowadzą wspólnego pożycia małżeńskiego od co najmniej pół roku, ponadto obydwoje przyznają, że nie można przezwyciężyć rozkładu pożycia małżeńskiego i obydwoje zgadzają się na rozwód, mogą oni wspólnie żądać rozwodu.

Jakie mogą być powody rozwodu?
- Istotnym powodem rozwodu jest nie dający się przezwyciężyć trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Rozkład pożycia może być spowodowany poważnym uchybieniem obowiązkom małżeńskim, w szczególności jeżeli jeden z małżonków doprowadził do rozkładu małżeństwa lub dopuścił się przemocy fizycznej w stosunku do drugiego małżonka lub przysporzył mu znacznych cierpień psychicznych. Nawet jeżeli zachowania nie można uznać za poważne uchybienie obowiązkom małżeńskim, ponieważ jego przyczyną jest choroba psychiczna, ale małżeństwo zostało rozbite do tego stopnia, że nie można oczekiwać odbudowania właściwego wspólnego pożycia, a także jeżeli jeden z partnerów jest chory umysłowo lub cierpi na ciężką, zaraźliwą i odrażającą chorobę, drugi z małżonków może żądać rozwodu. W każdym z tych przypadków małżonek żądający rozwodu musi udowodnić istnienie podanych przez siebie powodów. Jeżeli jednak małżonkowie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego od co najmniej trzech lat, nie trzeba utrzymywać lub udowadniać uchybienia obowiązkom małżeńskim.

Zostałem pobity. Przeciwko sprawcy prowadzony jest aktualnie proces karny. Jakie warunki należy spełnić, aby dochodzić odszkodowania od sprawcy w trakcie procesu karnego?
- Osoby, które doznały szkody wskutek czynu zabronionego zagrożonego karą (Strafbare Handlung), mogą w trakcie postępowania karnego dochodzić roszczeń odszkodowawczych, składając oświadczenie o przystąpieniu do postępowania karnego z powodu powyższych roszczeń (tzw.Privatbeteiligtenanschluss). Tu wystarczy krótki pisemny wniosek do sądu prowadzącego sprawę karną, w którym należy określić, jakie szkody zostały poniesione (uszkodzenie ciała lub dóbr materialnych) oraz określenie sumy, jaka jest żądana od sprawcy. Ten wniosek nie podlega żadnej opłacie sądowej i osoba meldująca swoje roszczenia nie ponosi też żadnego ryzyka dalszych kosztów sądowych (w postępowaniu karnym).

Aleksandra T. Fux