Moja znajoma rok temu poprosiła mnie o wzięcie pożyczki w banku na jej własne cele. Pieniądze miała oddać mi za miesiąc, czego niestety nie zrobiła. Od roku próbuję odzyskać tę kwotę, do tej pory bezskutecznie. W pewnym momencie przelała mi część na konto, do oddania ma wciąż kilka tysięcy. Nie odbiera telefonów itp. Czy mam wystarczające dowody (wyciąg z konta, przelew), by dać sprawę do sądu?

- Na podstawie wskazanych przez Pana dowodów można przypuszczać, iż zaistniała sytuacja sporna, ponieważ ciężko będzie udowodnić pożyczkę. Ma Pan tylko wypłatę z konta przez osobę upoważnioną i wpłatę od osoby trzeciej. W tym wypadku warto złożyć zawiadomienie do prokuratury o popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia lub nawet wyłudzenia, choć to drugie ciężej będzie udowodnić. Przywłaszczenie polega na rozporządzeniu cudzą rzeczą lub prawem majątkowym jak własnym bez żadnego tytułu prawnego. Przedmiotem przywłaszczenia może być rzecz ruchoma lub prawo majątkowe, przy czym ustawodawca przewidział kwalifikowany typ przestępstwa zagrożony karą wyższą w przypadku, gdy przywłaszczono rzecz powierzoną, oraz uprzywilejowany w wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Przywłaszczenie zostaje dokonane w momencie, kiedy sprawca postąpi z rzeczą jak ze swoją własnością, to znaczy sprzeda ją, podaruje, odmówi wydania itd. W zwyczajnym przypadku przywłaszczenia sprawca podlega karze pozbawienia wolności do 6 miesięcy (paragraf 153 Kodeksu Karnego). Obydwa przestępstwa stanowią też kwalifikowany typ, zagrożony karą do 3 lat lub do 10 lat, jeżeli przedmiotem czynu jest mienie o wartości powyżej 3000 euro i 50 000 euro. Przestępstwo oszustwa na podstawie paragrafu 146 zostało przez ustawodawcę określone jako doprowadzenie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd. Przestępstwo to jest zagrożone karą pozbawienia wolności do 3 lat, a w przypadku wyższej wartości straty (powyżej 50 000 euro) pozbawienia wolności do 10 lat.
Na gruncie cywilnoprawnym ma Pan z kolei możliwość domagania się zwrotu na drodze sądowej, w ramach procesu cywilnoprawnego. Nie obowiązują obecnie żadne wymogi co do formy umowy dotyczącej pożyczki między osobami prywatnymi. W takiej sytuacji występujący z roszczeniem o zapłatę podczas skierowania sprawy do sądu może powoływać się na dowód z przesłuchania świadków lub stron umowy jako na fakt jej zawarcia, a co za tym idzie, na fakt istnienia obowiązku zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia. Brak umowy w formie pisemnej nie będzie przeszkodą w procesie, aczkolwiek utrudni udowodnienie zawarcia takiej umowy. Ma Pan zatem możliwość powoływania się przed sądem na dowód z przesłuchania stron lub świadków i dowodzenia w ten sposób istnienia obowiązku zapłaty. Pozycja procesowa osoby dochodzącej przed sądem swoich praw z umowy niepotwierdzonej na piśmie jest jednak słabsza niż gdyby istniała taka umowa. Warto zacząć zatem od procesu karnego. Jeśli zostanie stwierdzone przestępstwo, można żądać naprawienia szkody, a jeśli znajoma przyzna się do pożyczki – ma Pan dowód.
Miałem romans z zamężną kobietą, która w tej chwili jest w czwartym miesiącu ciąży i przyznała się, że nosi moje dziecko. Mężowi natomiast nie przyznała się do zdrady. Nie mam wątpliwości, że jestem ojcem tego dziecka. Jak mogę dojść swojego ojcostwa w takiej sytuacji?
- Ogólnie rzecz ujmując, u zamężnej matki dziecka pierwszeństwo ma domniemanie prawne pochodzenia dziecka od męża. Z Pana opisu wynika, że ciąża owej Pani jest w początkowym okresie. Stąd też wskazane jest zachowanie spokoju – na ewentualne załatwianie spraw prawnych przyjdzie czas później, po porodzie, by matka dziecka była w stanie uczestniczyć w określonych czynnościach, np. przesłuchaniach. Za czasu warto zadbać o możliwość udowodnienia, że miał Pan romans z matką dziecka. Po porodzie dziecka może Pan domagać się od matki dziecka orzeczenia, że jest Pan jego ojcem. Natomiast w przypadku odrzucenia tego przez matkę dziecka, ma Pan możliwość ustalenia ojcostwa na drodze sądowej. W tym celu należy złożyć wniosek o ustalenie ojcostwa (Antrag auf Feststellung der Vaterschaft) na podstawie paragrafu 148 ABGB (Kodeksu Cywilnego) do sądu rejonowego danej dzielnicy, w której dziecko mieszka (Bezirksgericht des Wohnsitzes). Duże znaczenie dowodowe w tym postępowaniu będzie miało badanie grup krwi. Jest to możliwe wtedy, gdy dziecko już się narodziło. Badanie takie może pomóc w wykluczeniu ojcostwa innego mężczyzny, np. męża matki. Według aktualnej wiedzy medycznej niemalże pewne, tj. z bardzo malutkim „marginesem niepewności”, potwierdzenie ojcostwa można uzyskać przy pomocy badań genetycznych. Takie badanie nakazuje sąd, przed którym postępowanie to będzie prowadzone. W zależności od wyniku badania, Pana ojcostwo zostanie uznane sądowo lub nie.

Aleksandra T. Fux