Dostałem pocztą pismo z sądu, na którym jest napisane „bedingter Zahlungsbefehl”. Czy oznacza to, że muszę zapłacić wskazaną kwotę, mimo że nie dostałem żadnego wezwania do sądu i nie było żadnej rozprawy. Czy to możliwe? Co mogę w takiej sytuacji zrobić?

– Bedingter Zahlungsbefehl, czyli warunkowy nakaz zapłaty, jest wydawany w Austrii w tzw. postępowaniu upominawczym (Mahnverfahren) w przypadku sporów dotyczących jedynie roszczeń o zapłatę określonej kwoty pieniężnej. Nakaz taki zostaje wydany zgodnie z paragrafem 244 oraz dalszymi ZPO (Kodeks Postępowania Cywilnego).
Nakaz zapłaty zostaje wydany, jeżeli w ramach powództwa o jego wydanie chodzi wyłącznie o zapłatę kwoty nieprzekraczającej 75.000,00 euro. W takim przypadku sąd, bez uprzedniej rozprawy oraz bez przesłuchania pozwanego, wydaje nakaz wraz z informacją, iż strona pozwana ma możliwość zapłaty wierzytelności wraz z odsetkami i kosztami w terminie 14 dni lub wniesienia sprzeciwu w przeciągu 4 tygodni od otrzymania nakazu.
Jeśli sprzeciw zostanie wniesiony na czas, nakaz zapłaty traci swoją moc prawną i zostaje wszczęte postępowanie sądowe oraz wyznaczony termin rozprawy. Sprzeciw wniesiony z opóźnieniem jest odrzucany postanowieniem bez rozprawy.
Bardzo ważne jest przestrzeganie terminu złożenia sprzeciwu. Jeśli się go przeoczy, nakaz zapłaty staje się prawomocny i wykonalny. Strona skarżąca może prowadzić egzekucję i w drodze egzekucji przymusowej wyegzekwować zapłatę zaległej kwoty wraz z odsetkami i kosztami.

Przez ostatnie kilka lat zajmowałam się starszą panią, ponieważ byłam zaprzyjaźniona od dawna z jej rodziną. Z wielu rozmów wynikało, że zostanę uwzględniona w testamencie, jednak tak się nie stało. Słyszałam o tak zwanym Pflegevermächtnis. Czy mogę się o nie ubiegać?
– Niestety, muszę Panią rozczarować. Wprawdzie istnieje w prawie austriackim instytucja taka jak Pflegevermächtnis, co zostało uregulowane w paragrafie 677 ABGB (Kodeks Prawa Cywilnego), jako prawnie ustanowiony legat na rzecz opiekuna (ustawowe dziedzictwo opiekuńcze), to przysługuje ona tylko osobom bliskim zmarłemu.
Paragraf 677 pkt. 3 Kodeksu Prawa Cywilnego definiuje, kim są osoby bliskie. Są to osoby z kręgu prawnych spadkobierców zmarłego, czyli małżonek, zarejestrowany partner lub konkubent oraz ich dzieci, a także konkubent zmarłego i jego dzieci. Oznacza to, że najbliżsi przyjaciele, którzy poświęcili się opiece zmarłego, nie mogą się z tego tytułu ubiegać się o rekompensatę za swój wkład.
Prawo austriackie przewiduje jednak inną możliwość ubiegania się o rekompensatę za udzielone świadczenia pielęgnacyjne wynikające z analogicznego zastosowania przepisów prawa od wzbogacenia. Orzecznictwo sądu najwyższego jest zgodne, że paragraf 1435 Kodeksu Prawa Cywilnego może zostać zastosowany analogicznie w przypadku ww. świadczeń, jeśli były one wykonane w rozpoznawalnym oczekiwaniu na świadczenie wzajemne, które później jednak nie nastąpiły. W Pani przypadku świadczeniem wzajemnym, którego Pani oczekiwała, było uwzględnienie w testamencie.
W zależności od tego, jak zaawansowane jest postępowanie spadkowe, może Pani skierować swoje roszczenie albo przeciwko spuściźnie, albo przeciwko spadkobiercom.

Czy konieczne jest korzystanie z pomocy prawnika w sądzie, czy można też samemu udać się na rozprawę?
– Na to pytanie można odpowiedzieć tylko w jeden sposób: to zależy! A mianowicie od wielu rożnych aspektów, takich jak rodzaj postępowania, natura sprawy prawnej, wysokość roszczenia, o jakie ubiega się powód.
Prawo austriackie rozróżnia dwa rodzaje procedury rozpoznawczej, które prowadzą do wyroku: procedurę sporną (Zivilprozess) oraz procedurę niesporną (Außerstreitverfahren).
W postępowaniu spornym kwestia reprezentacji prawnej wygląda w następujący sposób: z uwagi na absolutny obowiązek prawnika strona musi mieć przedstawiciela prawnego. Obowiązuje on w postępowaniach pierwszej instancji przed sądami okręgowymi (Bezirksgericht), jeśli sprawa podlega tzw. jurysdykcji wartości, czyli kiedy kompetencja sądu jest określana na podstawie wartości przedmiotu sporu oraz wartość ta przekracza 5.000,00 euro.
Od tej reguły istnieją oczywiście wyjątki. Jeśli wartość przedmiotu sporu wynosi mniej niż 5.000,00 euro, strona może reprezentować się sama w sądzie. Również jeśli strona pragnie zawrzeć ugodę przed sądem rejonowym, nie potrzebuje prawnika, nawet gdy wartość przedmiotu sporu wynosi więcej niż 5.000,00 euro.
Ponadto absolutny obowiązek prawnika istnieje zawsze w postępowaniu pierwszej instancji przed sądami krajowymi oraz we wszystkich postępowaniach odwoławczych.
Względny obowiązek prawnika oznacza, że strona może pojawić się sama w sądzie lub z przedstawicielem, ale wtedy musi być to prawnik, a nie np. ktoś z rodziny dysponujący pełnomocnictwem. Zasada ta obowiązuje w przypadku sporów majątkowych podlegających samodzielnej jurysdykcji sądów okręgowych (np. roszczenia o czynsz), jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza 5.000 euro, a w miejscu sądu mają siedzibę przynajmniej dwaj prawnicy. Ponadto w sprawach małżeńskich, jeżeli co najmniej dwóch adwokatów ma siedzibę w miejscu sporu.
W postępowaniu niespornym reguły odnośnie obowiązku prawnika przedstawiają się, jak następuje: w postępowaniu pierwszej instancji panuje zasada swobody reprezentacji, co oznacza, że strony mogą być reprezentowane przez dowolną uprawnioną osobę, czyli niekoniecznie prawnika. Jak od każdej reguły i tutaj istnieją wyjątki. Do spraw ze względnym obowiązkiem prawnika należą np. sprawy małżeńskie.
W przypadku postępowania drugiej instancji należy określić, czy w postępowaniu zostały złożone przez strony postępowania osobne i sobie przeciwstawne wnioski (np. w sprawie spadkowej albo o alimenty), bo w takiej sytuacji istnieje względny obowiązek reprezentacji przez prawnika. W innych przypadkach, wyliczonych w paragrafie 6 ust.2 Ustawy o Postępowaniu Niespornym, istnieje też możliwość reprezentacji przez notariusza.
W trzeciej instancji, przed Trybunałem Najwyższym, mamy ponownie do czynienia z absolutnym obowiązkiem prawnika oraz – w niektórych przypadkach, jak już wcześniej wspomniane – można skorzystać z pomocy notariusza.
Niestety zasady te są dość zawiłe, stąd określenie, czy konieczna jest pomoc prawnika, czy też nie, wymaga dobrej znajomości prawa.