Nastał czas zasłużonych urlopów. Co powinniśmy wiedzieć o naszych prawach i obowiązkach związanych z okresem wypoczynku?

Zakres urlopu
Pracownikom przysługuje każdego roku płatny urlop w zakresie 25 dni roboczych, liczonych przy pięciodniowym tygodniu pracy, lub też 30 – przy sześciodniowym tygodniu pracy. Prawo do pięciu (lub odpowiednio sześciu) dni więcej mają pracownicy po przepracowaniu 25 lat. Prawo do urlopu w danym zakładzie pracy powstaje podczas pierwszych sześciu miesięcy pierwszego roku pracy. W przypadku przepracowania tego okresu w pełnym wymiarze godzin odnawia się ono wraz z początkiem każdego nowego roku pracy.
Ustalanie zakresu urlopu
Przy obliczaniu zakresu urlopu podlicza się czas pracy u tego samego pracodawcy, podczas którego nie wystąpiła przerwa dłuższa niż 3 miesiące. Takie podliczenie nie ma miejsca, gdy pracownik wymówi umowę o pracę, zostanie zwolniony z własnej winy albo bez ważnego powodu wystąpi z umowy przedczasowo.
Przy ustalaniu zakresu urlopu pracownika bierze się pod uwagę między innymi:
– czas pracy z kraju lub kraju Unii Europejskiej bądź EWG lub czas samodzielnej działalności, gdy trwała ona przynajmniej sześć miesięcy, a także czas działalności w pomocy rozwojowej do maksymalnie pięciu lat;
– czas nauki w szkole średniej lub zawodowej do maksymalnie czterech lat;
– czas studiów wyższych, w normalnym wymiarze, nie dłuższym jednak niż pięć lat.
Przy jednoczesnym podliczaniu wcześniej przepracowanych lat wraz z latami nauki można wziąć pod uwagę najwyżej 7 wcześniejszych lat.
Wykorzystanie urlopu
Moment rozpoczęcia urlopu i jego długość muszą zostać ustalone między pracodawcą i pracownikiem, przy czym należy wziąć pod uwagę zarówno możliwości wypoczynku pracownika, jak i wymogi zakładu pracy. Nie jest możliwe „narzucenie" urlopu przez pracodawcę, podobnie też pracownik nie może samodzielnie rozpocząć urlopu lub go przedłużyć.
W przypadku przeszkody w wykonywanej pracy, takiej jak urlop zdrowotny, pobyt w sanatorium czy urlop pielęgnacyjny, nie może zostać ustalony urlop, gdy wymienione przeszkody znane były w momencie zawierania umowy urlopowej.
Zabroniona jest zamiana czasu urlopu na finansowy ekwiwalent.
Przedawnienie urlopu
Przy niewykorzystaniu urlopu w danym roku pracy jego pozostałe dni przechodzą na rok następny. Do przedawnienia może dojść dopiero wtedy, gdy zsumują się trzy pełne roczne niewykorzystane urlopy i przed powstaniem czwartego. Na potrzeby urlopu wykorzystuje się najpierw urlop najstarszy. Termin przedawnienia wydłuża się jednak w przypadku skorzystania z urlopu macierzyńskiego.
Wynagrodzenie podczas urlopu
Wynagrodzenie pracownika podczas urlopu nie może zostać obniżone. W tym okresie przysługuje mu takie samo wynagrodzenie co podczas pracy.
Przy zróżnicowanym wynagrodzeniu (np. akord, premie lub nadgodziny) należy uwzględnić średnią z przepracowanych ostatnich 13 tygodni. Inne rodzaje obliczenia może określić zbiorowy układ pracy.
Choroba przerywa urlop
Jeśli pracownik zachoruje lub ulegnie wypadkowi podczas urlopu, to czas choroby nie zostaje wliczony do urlopu, jeśli trwa dłużej niż trzy dni. Jednakże pracownik musi wypadek lub chorobę podczas urlopu zgosić natychmiast pracodawcy, a po powrocie do pracy przedstawić zaświadczenie lekarskie.
Choroba podczas urlopu za granicą
W sytuacji zachorowania za granicą oprócz zaświadczenia lekarskiego trzeba przedłożyć także zaświadczenie urzędowe, z którego wynika, że zaświadczenie lekarskie zostało wystawione przez osobę upoważnioną do wykonywania zawodu lekarza. Takie dodatkowe zaświadczenie nie jest konieczne w przypadku pobytu w szpitalu lub leczenia ambulatoryjnego.
Ekwiwalent urlopowy przy zakończeniu umowy o pracę
W przypadku gdy po zakończeniu umowy o pracę pozostają niewykorzystane dni urlopowe, muszą one zostać zwrócone w formie pieniężnej. Zatrudniony ma prawo częściowe do urlopu w stosunku całego roku, tymczasem za niewykorzystane urlopy z lat poprzednich otrzymuje on zapłatę w całości. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik zrezygnował z pracy bez dotrzymania terminu wypowiedzenia – wtedy urlop przepada.
Pracownicy budowlani podlegają prawu urlopowemu branży budowlanej, z ustaleniami niekiedy odbiegającymi od opisanych.
Wskazówki przy podróżowaniu
Urlop to zwykle czas wypoczynku. Niestety podczas urlopowego wyjazdu może dojść do wielu nieprzyjemnych sytuacji. Poniżej kilka wskazówek z broszury AK, mówiących o bezpiecznym i udanym podróżowaniu.
Rezerwacja to umowa pomiędzy konsumentem a organizatorem podróży.
Biuro podróży ma obowiązek poinformować o:
– wymogach paszportowych, wizowych i zdrowotnych kraju docelowego,
– czasie oczekiwania na otrzymanie potrzebnych dokumentów,
– możliwościach zawarcia ubezpieczenia,
– obowiązujących warunkach podróżowania.
Jeśli biuro podróży nie spełni obowiązku informacyjnego, można ubiegać się o odszkodowanie.
Ubezpieczenia podróży
Na stronie www.wien.arbeiterkammer.at  można znaleźć wykaz ubezpieczycieli podróży i porównać oferowane przez nich pakiety ubezpieczenia zdrowotnego od wypadków i szkód w gospodarstwie domowym.
Wskazówka: przed podróżą warto sprawdzić już posiadane pakiety, aby uniknąć podwójnego ubezpieczenia.
Rezygnacja z wyjazdu
W przypadku rezygnacji z zarezerwowanej podróży trzeba uiścić opłatę storno. Jeśli zawarte zostało ubezpieczenie storno, wtedy przejmuje ono koszty powstałe w wyniku wypadku, śmierci lub śmierci członka rodziny. Warto dokładnie dowiedzieć się, jakie koszty przejmuje zawierane ubezpieczenie tego typu. Często uwzględniony jest w nich udział własny ubezpieczonego w kosztach.
Ubezpieczenie bagażu
To ubezpieczenie dotyczy całego bagażu i założonej odzieży, jak i rzeczy kupionej podczas podróży. Nie pokrywa ono jednakże wszystkich kosztów, do tego zawiera bardzo surowe reguły nadzoru bagażu, np. nie można go zostawić na noc w samochodzie lub autobusie.
Co zrobić w przypadku zagubienia lub kradzieży bagażu?
W takiej sytuacji należy natychmiast poinformować (pisemnie!) ubezpieczyciela o utracie albo uszkodzeniu bagażu. Ważne jest szybkie reagowanie, ponieważ od terminu poinformowania ubezpieczyciela zależy wysokość odszkodowania.
Ubezpieczenie zdrowotne
W kraju UE podróżny ma prawo do uzyskania koniecznych świadczeń medycznych. W przypadku niektórych innych krajów (Chorwacja, Turcja) istnieją szczególne umowy o ubezpieczeniach. W kasie chorych można otrzymać specjalne formularze (zwolnienie zagraniczne – Auslandskrankenschein). Kasa przejmuje maksymalnie część kosztów leczenia, które wymagane byłyby w Austrii.
We wszystkich innych krajach koszty leczenia należy uiścić samodzielnie.
Pieniądze
Korzystnie jest podczas urlopu posiadać przy sobie niewielką ilość gotówki, ponieważ w razie jej utraty nie ma odszkodowania.
Na stronie www.maestrocard.at można znaleźć informacje o liczbie bankomatów w kraju planowanego urlopu, a na www.arbeiterkammer.at informacje o możliwościach płatniczych i ich rodzajach w danym kraju.

Magdalena Sekulska, Polonika nr 246/247, lipiec/sierpień 2015