Centrum Porad

Rozmawiamy z polskojęzycznym doradcą pracującym w Beratungszentrum w 1. dzielnicy Wiednia przy Hoher Markt 8, Jarosławem Pytlowskim.

Zadaniem Beratungszentrum für Migranten und Migrantinnen (Centrum Porad dla Migrantów i Migrantek) jest pomoc osobom, które opuściły swój kraj i przeniosły się do Austrii. Centrum jest podzielone na 6 oddziałów, z których każdy ma inną specjalizację.

Czym zajmuje się Pana oddział?
– Poradnictwo istnieje od 1983 roku – i już sam ten fakt świadczy o ogromie doświadczeń i kwalifikacjach naszych pracowników. Udzielamy porad w kilkunastu różnych językach. Specjalizujemy się w poradach związanych z prawem pobytowym i nadal jest to nasze główne zadanie. Jesteśmy finansowani przez AMS oraz MA 17, czyli Magistrat ds. Integracji i Różnorodności. Doradzamy przede wszystkim osobom, które są zarejestrowane w urzędzie pracy, czyli tym, którzy znaleźli się na bezrobociu, ale jako osoby tutaj zameldowane mają prawo do zasiłków, oraz osobom poszukującym pracy, które są zgłoszone do AMS, ale bez prawa do zasiłku. To jest obecnie główny zakres naszych działań.

Obywateli UE już dawno nie obowiązują wizy, ale często zdarza się, że zapominają o tzw. Anmeldebescheinigung.
– Osoba, która znalazła w Austrii zatrudnienie, powinna udać się do MA 35. Warto zaznaczyć, że często mylona jest karta meldunkowa, czyli Meldezettel, z wymaganym od 1 stycznia 2006 roku przez przepisy prawa osiedleńczego poświadczeniem zameldowania i legalności pobytu, czyli Anmeldebescheinigung. Dokument ten wymagany jest w wielu urzędach, np. Urzędzie Finansowym, Socjalnym, ubezpieczalniach. Ponadto obywatele krajów UE nabywają po pięciu latach nieprzerwanego i legalnego pobytu na terenie kraju prawo do pobytu stałego, co na wniosek osoby zainteresowanej zostaje potwierdzone przez MA 35 poprzez wystawienie karty pobytu stałego – Bescheinigung des Daueraufenthaltes.

Czy można w waszej placówce otrzymać porady w sprawie świadczeń socjalnych?
– Naturalnie, jesteśmy ekspertami w tych sprawach i to one stanowią istotny dział naszego poradnictwa. Zasadniczo dostęp do świadczeń socjalnych zależy od tego, czy ma się tutaj prawo do pobytu. Osoby z UE mają prawo do pobytu, jeśli pracują. Nie rozróżnia się, czy jest to praca na pół etatu, czy na cały etat. Prawo do pobytu ma też partnerka czy partner osoby pracującej, a więc osoba, która została współubezpieczona przy tej zatrudnionej osobie.
Zawsze mogą zdarzyć się wyjątkowe sytuacje, na przykład jeśli ktoś po roku pracy stracił ją nie z własnej winy, został zwolniony – to ma prawo do korzystania nadal z ochrony.
Wspomniałem już o prawie do stałego pobytu nabywanego po pięciu latach nieprzerwanego i legalnego pobytu na terenie Austrii. Po tym czasie nie tracimy już żadnych praw, niezależnie od tego, co się wydarzy.
Spotykamy się z dość trudnymi przypadkami osób, które pracowały bardzo krótko, na przykład przez trzy miesiące, potem znowu nastąpiła przerwa, a po pewnym czasie znów tę pracę podjęły. Wszystkim osobom, które dostają zapytania z MA 35, zajmującego się sprawami pobytowymi, czy z MA 40, specjalizującego się w sprawach socjalnych – polecam nasze poradnictwo. Każdy z przypadków jest indywidualnie rozpatrywany, każdy jest inny, więc trudno mi udzielać jakichś ogólnych rad w tych kwestiach.

Na jaką pomoc można liczyć, jeśli chodzi o szukanie pracy?
– Jesteśmy specjalistami, jeśli chodzi o prawo pracy, zatem wyjaśniamy wszelkie kwestie z tym związane, a które dotyczą spraw załatwianych przez AMS. Naturalnie pomagamy też w pisaniu życiorysów, pism motywacyjnych po niemiecku, tłumaczymy – ale tylko dla celów rynku pracy, gdzie nie jest wymagane tłumaczenie przez tłumacza przysięgłego – świadectwa i inne dokumenty, np. świadectwa szkolne, świadectwa pracy.

Czy wielu Polaków korzysta z porad? Z czym najczęściej się zwracają?
– Mogę stwierdzić, że Polacy stanowią 70% osób, którym udzielam pomocy. Najczęstsze pytania dotyczą spraw związanych z szukaniem pracy, a najwięcej problemów jest z dostępem do świadczeń socjalnych i kwestii związanych ze współubezpieczeniem – Mitversicherung. Często, mimo naszej ogromnej wiedzy i doświadczenia, nie możemy pomóc osobom, które po prostu nie mają prawa do świadczeń socjalnych. Teraz w okresie pandemii pojawia się coraz więcej specyficznych pytań, związanych z rosnącym bezrobociem czy też np. z Kurzarbeit.

Błędy, których można uniknąć?
– Jeśli po krótkim czasie zatrudnienia, to znaczy poniżej jednego roku, podpisuje się rozwiązanie umowy o pracę za obopólną zgodą, traci się tym samym prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Prawo do takiego zasiłku nabywa się po 12 miesiącach pracy.
Jeśli pracownik zostanie zwolniony przez pracodawcę – i nie mówię tutaj o zwolnieniu dyscyplinarnym, ale o zwolnieniu na przykład w ramach redukcji etatów – to zachowuje on prawo do świadczeń. Wbrew naszym wyobrażeniom nie zawsze jest lepsze odejście z pracy za porozumieniem stron.
Generalnie można powiedzieć, że nieznajomość prawa szkodzi, i w interesie każdego z nas powinno być uzyskanie podstawowych i kompetentnych informacji. A takimi informacjami dysponuje nasze poradnictwo. Jeśli nawet ja nie wiem, jak pomóc, to na pewno wiem, do kogo mogę skierować daną osobę.

Jak funkcjonuje poradnictwo teraz, w okresie pandemii?
– Proszę się zgłaszać na ogólny numer telefonu, codziennie od poniedziałku do piątku, od godz. 9.00 do 13.00. Zawsze jedna osoba pełni dyżur telefoniczny. Proszę o cierpliwość, bo szczególnie teraz, gdy nie można do nas przyjść osobiście, dzwoni sporo osób. Jeśli ktoś zadzwoni i powie, że życzy sobie porady w języku polskim, oczywiście skontaktuję się z tą osobą tak szybko, jak tylko będę mógł, lub uczyni to pani Joanna Arendt, która wraz ze mną udziela porad w języku polskim.