14 listopada 2018 roku w PAN - Stacji Naukowej w Wiedniu odbyła się IV edycja konkursu „Strażnik Pamięci Historycznej Polska - Austria“.

Celem uroczystości Strażnik Pamięci Historycznej jest uhonorowanie osób lub instytucji, które mają szczególne zasługi w upamiętnianiu polskiej historii w Austrii. Ideę tej uroczystości wyraża w sposób symboliczny logo – jest to dłoń trzymająca płonącą pochodnię. Pochodnia ta jest przekazywana z rąk do rąk, podobnie jak pamięć o historii powinna być przekazywana następnym pokoleniom.
Dawniej pochodni używano do oświetlenia, dziś światło pochodni można symbolicznie powiązać z pamięcią o historii. Bo to pamięć o historii pozwala rozjaśnić i zrozumieć to, co się dzieje współcześnie.
W tym roku uroczystość ta miałą szczególny charakter: odbyła się bowiem w roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości oraz w roku, w którym Republiki Austrii także świętuje swoją 100. rocznicę powstania. Podobnie jak w poprzednim roku, laureatami są Polacy i Austriacy, osoby prywatne i instytucje. 

Kategoria „Upamiętnianie”

Laureaci:
Inż. Christian Wöhrleitner, radca rządowy Josef Tutschek, inż. Helmut Lorenz oraz inż. Josef Binder.
Szkoła Polska im. Jana III Sobieskiego przy Ambasadzie RP w Wiedniu
Związek Piłsudczyków RP - Oddział Dunaj w Wiedniu.

Tytułem „Strażnik Pamięci Historycznej Polska – Austria 2018” - Hüter der polnisch - österreichischen Gedächtniskultur 2018, uhonorowani zostali: inż. Christian Wöhrleitner, radca rządowy Josef Tutschek, inż. Helmut Lorenz, oraz inż. Josef Binder. Od wielu lat podejmują oni wiele starań, aby pamięć o tragicznych losach więźnów obozów koncentracyjnych w Wiener Neudorf i Guntramsdorf nie zanikła. Aby tamte wydarzenia z okresu II wojny światowej były przestrogą dla wszystkich, dzisiaj żyjących jak i przyszłych pokoleń. Na szczególne uznanie zasługuje również to, że nasi laureaci rokrocznie opiekują się delegacjami byłych więźniów obozów koncentracyjnych systemu Mauthausen – Gusen, którzy przybywają do Wiener Neudorf i Guntramsdorf na rocznicowe uroczystości związane z wyzwoleniem w 1945 roku tych obozów. W imieniu organizatorów uroczystości, jak i całej społeczności polskiej w Austrii, serdecznie dziękujemy laureatom za ich wspaniałą postawę.
Organizatorzy uroczystości wręczyli laureatom statuetki i odznaczenia, a pamiątkowe dyplomy wręczył uhonorowanym osobom Bartłomiej Rosik, konsul generalny Ambasady RP w Wiedniu.

Naród żyje tak długo, jak długo odczuwa dumę z własnej historii – to przesłanie ma szczególną wagę dla Polaków mieszkających z dala od ojczyzny. Dlatego też istotne jest uhonorowanie tych, którzy popularyzują za granicą historię Polski. Najważniejszymi działaniami są te skierowane do młodego pokolenia. A od wielu lat czyni to w Wiedniu Szkoła Polska im. Jana III Sobieskiego przy Ambasadzie RP w Wiedniu - laureat w kategorii "Upamiętnianie". W imieniu Szkoły tytuł Strażnik Pamięci Historycznej Polska - Austria 2018 odebrała dyrektor Hanna Kaczmarczyk.
Szkoła Polska w Wiedniu działa od 40 lat. Zmieniały się programy nauczania, podręczniki, ale zawsze przyświecał jej podstawowy cel – wychowanie patriotyczne, rozumiane zarówno jako przekazywanie wiedzy o współczesnej Polsce, ale także, a może przede wszystkim o jej historii, tradycji, korzeniach naszej tożsamości.
Można wymieniać wiele przykładów działań, przedstawmy w skrócie te najważniejsze, które Szkoła realizuje. A są to:
- Coroczne wyjazdy rocznicowe do Mauthausen i Gusen, udział w uroczystościach, spotkaniach z byłymi więźniami
- Organizacja cykli spotkań ze świadkami historii np. Danutą Nemling czy Anną Lehr Spławińską
- Pielęgnowanie wiedzy o Patronie Szkoły Janie III Sobieskim – w tym organizowanie Tygodnia Patrona, udział w uroczystościach na Kahlenbergu, czy też udział w rokrocznie organizowanym Biegu o Puchar Króla Jana III Sobieskiego
- Udział w międzynarodowych konkursach historycznych 
- Współpraca z Oddziałem Piłsudczyków RP Dunaj w Wiedniu
- Organizacja uroczystości z okazji świąt narodowych np. 3.05, 11.11
- Współpraca z Komitetem Pamięci Rotmistrza Witolda Pileckiego
- współpraca w organizacji konkursów historycznych, np. na rodzinny plakat z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości, międzynarodowego konkursu fotograficznego „W poszukiwaniu śladów niepodległości”.
Serdecznie gratulujemy gronu pedagogicznemu Szkoły Polskiej, jej uczennicom, uczniom i wszystkim absolwentom.

28 września 2018 r. w kościele św. Trójcy Schlosskirche Hetzendorf w 12. dzielnicy Wiednia miała miejsce niecodzienna uroczystość. Z okazji 100. rocznicy ułaskawienia, a następnie uwolnienia polskich legionistów przez ostatniego cesarza Austro-Węgier, błogosławionego Karola I, odsłonięta została tablica upamiętniająca to wydarzenie.
Aby zrozumieć cel zawieszenia tej tablicy, należy przypomnieć pewne wydarzenie sprzed 100 laty. Pod koniec pierwszej wojny światowej Austro-Węgry i Niemcy zawarły traktat pokojowy z Ukrainą. Przekazywał on Ukrainie wschodnie ziemie Królestwa Polskiego. Ziemie te były w większości zamieszkałe przez Polaków, więc podpisanie tego traktatu spotkało się z oburzeniem polskiego społeczeństwa. W najtrudniejszej sytuacji byli żołnierze II Brygady Legionów Polskich, którzy poczuli się zdradzeni, ale byli związani przysięgą wojskową z Austro-Węgrami. Postanowili jednak porzucić służbę w armii austro – węgierskiej, za co zostali zaaresztowani i osadzeni w obozach dla internowanych na Węgrzech. Przed sądzem wojskowym stanęło 116 legionistów, większość z nich była oficerami. Rozpoczął się proces, sytuacja legionistów była trudna, gdyż jako żołnierze oskarżeni byli o zdradę, za co groziła kara śmierci. Polscy politycy w Wiedniu zaczęli zabiegać u cesarza Karola o przerwanie procesu. 28 września 1918 roku cesarz umorzył postępowanie przeciw legionistom, tym samym ocalając ich życie. 
Tablica upamiętniająca to wydarzenie została zawieszona staraniem Związku Piłsudczyków RP - Oddział Dunaj w Wiedniu. Wybór miejsca, w którym została zawieszona, a więc kościele św. Trójcy Schlosskirche Hetzendorf w 12. dzielnicy Wiednia, nie był przypadkowy. To w tym właśnie kościele cesarz Karol przyjął chrzest. Należy nadmienić, że rektorem tego kościoła jest ksiądz Wojciech Kucza, który nota bene jest kapelanem wiedeńskiego oddziału Związku Piłsudczyków RP.
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej jest ściśle związane z 100. rocznicą odzyskania niepodległości Polski. Co należy podkreślić, jest to jedyne w Austrii w 2018 roku materialne upamiętnienie związane z jubileuszem odzyskania przez Polskę niepodległości.
To materialne upamiętnienie zawdzięczamy właśnie Związkowi Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej - Oddział Dunaj w Wiedniu. Nagrodę w imieniu Związku odebrał jego prezes, Mariusz Michalski. Serdecznie gratulujemy tej młodej, a już wyróżniającej się polonijnej organizacji.

Kategoria „Udział w Wydarzeniach”

Pismo "Polonika" organizuje każdego roku szereg przedsięwzięć upamietniających polską historię w Austrii. Udział w minimum połowie z nich upoważnia do otrzymania tytułu Strażnik Pamięci Historycznej w tej kategorii. Przypominamy wydarzenia zorganizowane w 2018:

- 6 maja. V Marsz Pamięci Mauthausen-Gusen, upamiętniający ofiary obozów koncentracyjnych systemu Mauthausen-Gusen
- 10 czerwca. IV Marsz „Szlakiem Wolności” przez wiedeński Park Narodowy Lobau, upamiętniający udział wojsk polskich walczących o niepodległość Polski w bitwie pod Wagram w 1809 roku
- 24 czerwca. IV Marsz „Szlakiem Zwycięstwa” przez wzgórze Bisamberg, upamiętniający udział wojsk polskich w bitwie pod Bisambergiem w 1683 roku podczas Odsieczy Wiedeńskiej
- 9 września. VIII Bieg o „Puchar Jana III Sobieskiego” na wzgórzu Kahlenberg, upamiętniający Wiktorię Wiedeńską z 12 września 1863 roku
- 16 września. VIII Marsz „Szlakiem Wojsk Jana III Sobieskiego” przez wzgórza Lasu Wiedeńskiego, upamiętniający udział wojsk polskich w obronie Wiednia
- 30 września. XXII Spacer „Śladami polskich pamiątek w Wiedniu”.
- 14 października. III Marsz „Drogą Słowian”. Jego trasa wiedzie spod kościoła św. Józefa na Kahlenbergu do klasztora w Klosterneuburgu, fragmentem dawnej trasy pielgrzymkowej Via Slavorum, prowadzącej z Krakowa do Rzymu.
- 11 listopda. II Wiedeński Marsz Niepodległości.
Gratulujemy 22 najaktywniejszym osobom, które uczestniczyły w większości tych wydarzeń. Laureatami w tej kategorii są: Marcin Bielecki, Krzysztof Basiak, Alicja Duran, Anna Duran, Marcin Duran, Stanisław Guzior, Małgorzata Kalvoda, Agnieszka Kąkol, Jadwiga Leszczyńska, Elzbieta Łaskarzewska, Krzysztof Mical, Oliwia Mical, Katarzyna Michalska, Mariusz Michalski, Nikola Nowak, Waldemar Nowak,  Bogusława Nowińska, Wiesława Pabich, Maria Ptak, Stanisław Ptak, Jacek Rozmiarek, Jolanta Szczęsny-Rataj.

O oprawę muzyczną uroczystości zadbały dwie znakomite artystki: Klara Nowak – fortepian oraz Anna Gutowska – skrzypce które wykonały: nokturn opus 16 nr 4 Ignacego Jana Paderewskiego oraz walc z filmu "Ziemia obiecana" Wojciecha Kilara. Dziękujemy!

Wieczór prowadzili: Irmgard Nöbauer ze PAN Stacji Naukowej w Wiedniu oraz Sławomir Iwanowski, redaktor naczelny „Poloniki”.

Zapraszamy już dzisiaj na przyszłoroczną edycję!

Fot. Marcin Duran, Polonika