Jestem w ciąży i zastanawiam się, jak wygląda kwestia urlopu macierzyńskiego w Austrii. Czy i na jak długo mogę wziąć taki urlop?

– W Austrii, tak jak i w Polsce, istnieje tak zwana Mutterschaftskarenz, czyli właśnie urlop macierzyński. § 15 ustawy o ochronie macierzyństwa reguluje warunki karencji. Urlop macierzyński musi z reguły wynosić przynajmniej 2 miesiące. Rozpoczyna się najwcześniej pod koniec okresu ochronnego (8 lub 12 tygodni po porodzie) i trwa najdłużej do ostatniego dnia przed drugimi urodzinami dziecka. W przypadku urlopu wypoczynkowego lub choroby bezpośrednio po okresie ochronnym urlop macierzyński rozpoczyna się dopiero po urlopie wypoczynkowym lub po zakończeniu choroby. Jednostronne przedłużenie urlopu macierzyńskiego poza maksymalny wymiar (np. do końca pobierania zasiłku wychowawczego) nie jest dozwolone. Taka konstelacja może być jednak uzgodniona umownie za zgodą pracodawcy. Skrócenie uzgodnionego urlopu macierzyńskiego jest dozwolone tylko i wyłącznie za zgodą pracodawcy. W porozumieniu z pracodawcą matka ma możliwość odłożyć 3 miesiące urlopu macierzyńskiego na późniejszy okres. Są one wtedy do wykorzystania pomiędzy drugimi a siódmymi urodzinami dziecka.
Urlop może zostać podzielony dwukrotnie między ojca i matkę, przy czym każda część urlopu macierzyńskiego/tacierzyńskiego musi wynosić co najmniej 2 miesiące. Pracodawca musi zostać poinformowany o rozpoczęciu i czasie trwania urlopu nie później niż 3 miesiące przed końcem urlopu drugiego rodzica. Przy zmianie po raz pierwszy matka może jednocześnie z ojcem wziąć jeden miesiąc urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku urlop kończy się miesiąc wcześniej.
W przypadku, gdy dojdzie do utraty wspólnego gospodarstwa domowego z dzieckiem, matka ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia pracodawcy o tym fakcie. W takiej sytuacji urlop macierzyński kończy się wcześniej, a pracodawca może wymagać wznowienia pracy.
Według § 10 ustawy o ochronie macierzyństwa, w trakcie urlopu macierzyńskiego (oraz ciąży) stosunki pracy podlegają szczególnej ochronie przed zwolnieniem. Ochrona ta kończy się cztery tygodnie po zakończeniu urlopu. Rozwiązanie umowy podczas urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w bardzo ograniczonych ramach prawnych, np. gdy pracodawca nie został powiadomiony o ciąży/narodzinach dziecka. Jeśli nie są one spełnione, to wypowiedzenie jest bezskuteczne i może nawet skutkować wypłatą odszkodowania z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Po rozwodzie z żoną zgodziłem się na to, aby wyprowadziła się z Wiednia do Niemiec, skąd pochodzi, zabierając ze sobą dzieci. Teraz chciałbym wystąpić o uregulowanie mojego kontaktu z nimi, ponieważ nie zostało to wcześniej ustalone. Gdzie mam się zwrócić z tym problemem i które państwo będzie o tym rozstrzygać?
– Jest to złożone pytane, więc i odpowiedź będzie wieloczłonowa. W takich przypadkach trzeba wziąć pod uwagę trzy aspekty: po pierwsze jurysdykcję międzynarodową, następnie prawo właściwe, które zostanie zastosowane po ustaleniu kompetencji sądowniczej, a na koniec kwestię uznania zagranicznych orzeczeń sądowych.
W przypadku decyzji dotyczących władzy rodzicielskiej, podstawę prawną stanowi Art. 8 ust. 1 Rozporządzenia Unii Europejskiej, potocznie zwanego Rozporządzeniem Bruksela II a. Według tego przepisu kompetencja przypada sądom kraju, w którym dziecko zamieszkuje w czasie, w którym zostało wytoczone powództwo. Narodowość dziecka nie ma znaczenia. Oznacza to, że w Pańskim przypadku jurysdykcja międzynarodowa przypada w Niemczech.
Jeśli chodzi o prawo, które znajdzie zastosowanie podczas procesu, należy sięgnąć do międzynarodowej konwencji z Hagi, a mianowicie 34. Konwencji o jurysdykcji, prawie właściwym, uznawaniu, wykonywaniu i współpracy w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej oraz środków ochrony dzieci. Art. 15 ust. 1 stanowi, że sąd, któremu przysługuje międzynarodowa jurysdykcja, stosuje przepisy własnego prawa, co w tym przypadku oznacza prawo niemieckie.
Na koniec oczywiście pozostaje kwestia uznania oraz wykonania orzeczenia sądowego z jednego kraju Unii Europejskiej w innych krajach członkowskich. Decyzja w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej jest uznawana, zgodnie z art. 21 Rozporządzenia Bruksela II a, ipso iure, czyli automatycznie we wszystkich krajach członkowskich.

Mój samolot miał dwugodzinne opóźnienie. Słyszałam, że można się w takich przypadkach ubiegać o odszkodowanie.
– Rozporządzenie Unii Europejskiej 261/2004 dotyczące praw pasażerów określa Pani prawa jako pasażerki w przypadku opóźnienia lotu.
Niestety, w przypadku opóźnienia lotu o dwie godziny nie przysługuje Pani odszkodowanie. Aby otrzymać odszkodowanie od linii lotniczej, musiałaby Pani dotrzeć na lotnisko docelowe co najmniej trzy godziny później, niż pierwotnie planowano.
Jeśli samolot ma dwie godziny opóźnienia, nadal można dochodzić swoich roszczeń zgodnie z rozporządzeniem UE 261/2004. Obejmuje to tzw. usługi opiekuńcze. Aby je otrzymać, należy spełnić dwa wymagania. Z jednej strony musi to być krótki dystans do 1500 km, np. na trasie Warszawa–Wiedeń. Z drugiej strony musi obowiązywać rozporządzenie UE 261, czyli samolot musi rozpoczynać lot na terenie Unii Europejskiej lub lądować w Unii Europejskiej. Linia lotnicza musi mieć również siedzibę w Unii.
Usługi opiekuńcze/wsparcia obejmują napoje, posiłki, rozmowy telefoniczne i e-maile. Ma Pani prawo do tych usług zupełnie niezależnie od przyczyn opóźnienia lotu. Ponadto proszę pamiętać, że są one oferowane w stosownej proporcji do czasu oczekiwania.
Uzupełnię jeszcze, że przy opóźnieniu, które wynosi minimum trzy godziny, odszkodowanie jest uzależnione od dystansu lotu. Na tzw. lotach krótkodystansowych do 1500 km pasażerom przysługuje do 250 euro na osobę. Na średnim dystansie od 1500 km do 3500 km rekompensata finansowa wynosi 400 euro na osobę. Jeśli lot wykracza poza granice Unii, na odległość lotu przekraczającą 3500 km, pasażerom przysługuje 600 euro na osobę.
Należy również pamiętać, że pasażerowie mają prawo do rekompensaty finansowej wyłącznie wtedy, gdy linia lotnicza może zostać pociągnięta do odpowiedzialności za zaistniałe opóźnienie. Nie dzieje się tak w tzw. wyjątkowych okolicznościach. Do wyjątkowych okoliczności należą np. złe warunki pogodowe, takie jak burze czy bardzo gęsta mgła; ponadto sytuacje takie jak: strajki, groźby terrorystyczne, niestabilność polityczna, klęski żywiołowe (np. chmura popiołu) albo lądowania awaryjne spowodowane nagłym wypadkiem medycznym na pokładzie.