Do czego zobowiązany jest pracodawca? Co przysługuje pracownikowi? Przedstawiamy najnowsze zmiany w przepisach prawnych w Austrii obowiązujące od lipca 2018 roku.

Tak jak nie ma urządzeń technicznych zastępujących pracę człowieka, które nie podlegają zużyciu, tak nie ma pracowników, którzy przychodzą do pracy nieustannie zdrowi i efektywni. Absencja w pracy z powodu choroby pracownika stanowi koszt po stronie pracodawcy, na który ten, w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, musi być przygotowany.
Wypłatę wynagrodzenia w trakcie choroby pracownika (Krankenentgelt) gwarantują obowiązujące w Austrii przepisy prawa pracy. Dopiero kiedy choroba trwa dłużej niż 6–12 tygodni, zobowiązanie to przejmuje okręgowa kasa chorych – pracownikowi przysługuje wtedy wypłata zasiłku chorobowego (Krankengeld), gwarantowanego prawem o ubezpieczeniach społecznych (od 26 do 78 tygodni).

Wynagrodzenie w trakcie choroby (Krankenentgelt)
Jeszcze do końca czerwca bieżącego roku długość okresu wypłaty, jak też sposób wyliczenia wynagrodzenia w trakcie choroby pracownika był różny dla pracowników fizycznych i umysłowych. Od 1 lipca 2018 roku obowiązują w Austrii nowe przepisy w tym zakresie, podyktowane dążeniem do zrównania statusu prawnego wszystkich pracowników.
Zgodnie z obowiązującą nowelizacją pracodawcy zobligowani są do wypłaty pełnego wynagrodzenia (100%), a potem połowy wynagrodzenia (50%) w trakcie niezdolności do pracy pracownika z powodu choroby. Wynagrodzenie wypłacane jest przez maksymalny okres czasu, określony dla jednego roku pracy. Długość okresu wypłaty uzależniona jest od stażu pracy pracownika. Po wyczerpaniu puli określonej dla danego roku pracy, zobowiązanie wypłaty wynagrodzenia przez pracodawcę ustaje. Nowe roszczenie w pełnym zakresie pojawia się ponownie na początku nowego roku pracy. W okresie, kiedy pracodawca wypłaca już tylko połowę wynagrodzenia, wypłatę drugiej połowy, a potem pełnego wynagrodzenia, przejmuje kasa chorych.

 O zaliczeniu okresów zatrudnienia u poprzednich pracodawców do stażu pracy pracownika decydują szczegółowe zapisy zbiorowej umowy branżowej (Kollektivvertrag), odpowiedniej dla danego przedsiębiorstwa.

Wynagrodzenie w trakcie choroby nie może być niższe od tego, które pracownikowi przysługiwałoby, gdyby się nie rozchorował. I nie jest to jedynie podstawowa pensja, ale również regularnie otrzymywane premie, dodatki do wynagrodzenia, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe lub pracę na akord. Jeżeli pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia w stałej miesięcznej wysokości, wynagrodzenie w trakcie choroby stanowić będzie średnią z ostatnich 13 przepracowanych tygodni (3 miesięcy).
Okres chorobowy zaliczany jest do stażu pracy wymaganego do określenia roszczenia z tytułu urlopu wypoczynkowego. W przypadku dodatkowego wynagrodzenia w postaci 14. i 13. pensji zaliczone zostaną jedynie okresy, kiedy pracodawca zobowiązany był do wypłaty wynagrodzenia (100% lub 50%), a okres pobierania i wymiar zasiłku chorobowego z okręgowej kasy chorych nie zostanie tu wliczony.
Warunkiem uzyskania świadczenia u pracodawcy jest niezwłoczne poinformowanie go o absencji z powodu choroby. Na żądanie pracodawcy należy również, już w pierwszym dniu nieobecności, przedłożyć odpowiednie zaświadczenie lekarskie zawierające informację o początku, prawdopodobnym czasie trwania i przyczynie niezdolności do pracy.
To, czy ktoś nie jest zdolny do pracy z powodu choroby, określa lekarz. Pracownik, który polega na dokładności oceny lekarskiej, powinien zachowywać się zgodnie z zaleceniami lekarza. Zachowanie w trakcie zwolnienia lekarskiego mogące opóźnić proces powrotu do zdrowia stanowi powód do zwolnienia pracownika.
Pracodawca ma prawo zwolnić pracownika w trakcie choroby! Do 30 czerwca 2018 roku obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi pracodawca zobowiązany był do wypłacania wynagrodzenia po ustaniu stosunku pracy, jeśli wypowiedział pracownikowi umowę o pracę w trakcie zwolnienia lekarskiego, niesłusznie zwolnił pracownika dyscyplinarnie lub spowodował porzucenie pracy przez pracownika z winy pracodawcy. Od 1 lipca bieżącego roku obowiązek kontynuacji wypłacania wynagrodzenia wykracza poza ustanie stosunku pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego również w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. Wypłata wynagrodzenia przez pracodawcę trwa wtedy do momentu przywrócenia zdolności do pracy pracownika lub do wyczerpania puli roszczenia przysługującego pracownikowi na dany rok. Nowy przepis dotyczy rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron po 30 czerwca 2018.
Pobyty rehabilitacyjne i wypoczynkowe w sanatoriach, kurortach, szpitalach, domach opieki i ośrodkach rehabilitacyjnych, które zostały zatwierdzone lub zalecone przez okręgową kasę chorych, są zrównane okresem zwolnienia chorobowego.

Przykład: Pan Kazimierz pracuje w firmie transportowej jako specjalista ds. logistyki. Pracę rozpoczął zaraz po przyjeździe z Polski, w dniu 1 września 2010 roku. Jego rok pracy liczy się od 1 września do 31 sierpnia każdego następnego roku. Przysługująca mu pula roszczenia z tytułu niezdolności do pracy, przy siedmioletnim stażu pracy wynosi:
8 tygodni 100% wynagrodzenia i 4 tygodnie 50% wynagrodzenia z tytułu choroby rocznie oraz dodatkowo 8 tygodni 100% wynagrodzenia z tytułu każdego nieszczęśliwego wypadku w pracy (liczone odrębnie od wypadku, a nie rocznie).

1. W dniu 11 września 2017 Pan Kazimierz miał wypadek w pracy. Na stopę spadła mu metalowa część ciągnika siodłowego w trakcie sprawdzania jego sprawności technicznej. Pan Kazimierz przebywał 5 tygodni na zwolnieniu lekarskim.
Otrzymywał w tym czasie 100% wypłatę wynagrodzenia od pracodawcy (maksymalnie 8 tygodni 100% wynagrodzenia z tytułu wypadku w pracy).
2. 10 stycznia 2018 roku z powodu wysokiej gorączki udał się do lekarza. Miał grypę, a ponieważ przebieg choroby był wyjątkowo ciężki, leczenie trwało 2 tygodnie.
Pracodawca nadal wypłacał mu wynagrodzenie w wysokości 100% średniej z ostatnich przepracowanych 13 tygodni (maksymalnie 8 tygodni 100% rocznie z tytułu choroby).
3. Pan Kazimierz nadal skarżył się na bóle kręgosłupa. Lekarz zalecił mu rehabilitację w sanatorium. Pobyt w sanatorium rozpoczął się 13 czerwca 2018 roku i trwał 3 tygodnie.
Ponieważ pobyt w ośrodkach rehabilitacyjnych zrównany jest z okresem chorobowego, pracodawca nadal wypłacał wynagrodzenie w wysokości 100% średniej z ostatnich przepracowanych 13 tygodni (maksymalnie 8 tygodni minus 2 tygodnie = 6 tygodni 100% z tytułu choroby).
4. W lipcu Pan Kazimierz miał zaplanowany urlop wypoczynkowy w Grecji. W trakcie urlopu, 18 lipca 2018 roku, niefortunnie spadł z osiołka i złamał rękę. Z powodu wypadku i niezdolności do pracy powyżej 3 dni, urlop wypoczynkowy został przerwany. Pan Kazimierz nadal pozostaje w domu na zwolnieniu lekarskim.
Wypadki w czasie wolnym od pracy nie są zaliczane do wypadków przy pracy, są rozliczane na równi z chorobą.
Z rocznej puli roszczenia (1 września 2017 do 31 sierpnia 2018 roku) na wypadek choroby Panu Kazimierzowi pozostaje:
8 – 2 – 3 = 3 tygodnie 100% wynagrodzenia i 4 tygodnie 50% wynagrodzenia.
Od 1 września 2018 rozpoczyna się dla niego kolejny rok stażu pracy i kolejny rok rozliczeniowy:
8 tygodni 100% wynagrodzenia i 4 tygodnie 50% wynagrodzenia z tytułu choroby rocznie oraz dodatkowo 8 tygodni 100% wynagrodzenia z tytułu każdego nieszczęśliwego wypadku w pracy.

Odrębne przepisy regulują wypłatę wynagrodzenia na wypadek choroby uczniom odbywającym praktykę zawodową (Lehrlingsentschädigung). Od 1 lipca 2018 roku przysługuje im rocznie, z tytułu choroby, 8 tygodni 100% wynagrodzenia i 4 tygodnie różnicy między wypłaconym zasiłkiem chorobowym z okręgowej kasy chorych a pełnym wynagrodzeniem.
Po wyczerpaniu podstawowego rocznego roszczenia, przy każdej następnej chorobie, w tym samym roku pracy, uczeń otrzymuje 100% wynagrodzenia przez pierwsze 3 dni choroby od pracodawcy. W trakcie kolejnych dni niezdolności do pracy, maksymalnie do 6 tygodni, pracodawca pokrywa jedynie różnicę między wypłaconym zasiłkiem chorobowym z okręgowej kasy chorych a pełnym wynagrodzeniem ucznia. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej uczniom należy się 8 tygodni 100% wynagrodzenia oraz 4 tygodnie różnicy między wypłaconym zasiłkiem chorobowym z okręgowej kasy chorych a pełnym wynagrodzeniem ucznia dla każdego wypadku przy pracy.

Uwaga! W przeciwieństwie do regulacji obowiązujących w Polsce, w Austrii nie istnieje pojęcie zwolnienia lekarskiego na chore dziecko. Mamy tu do czynienia z sytuacją, kiedy dziecko choruje, a rodzic pozostaje w domu i sprawuje nad dzieckiem opiekę. Ustawodawca austriacki przewiduje na taką okoliczność jedynie tzw. urlop na opiekę (Pflegefreistellung), maksymalnie 2 tygodnie w roku. Jeśli dziecko choruje niezgodnie z ustawą, rodzicom proponuje się wykorzystanie na ten cel własnego urlopu wypoczynkowego.

Zasiłek chorobowy (Krankengeld)
Po ustaniu zobowiązania pracodawcy do wypłaty pełnego wynagrodzenia z tytułu choroby pracownika na podstawie prawa pracy, zobowiązanie wynikające dalej z ubezpieczenia chorobowego przejmuje okręgowa kasa chorych. Nie dzieje się to jednak automatycznie. Żeby uzyskać zasiłek chorobowy, pracownik powinien zwrócić się osobiście z pisemnym wnioskiem do okręgowej kasy chorych. Nie zastrzeżono żadnej określonej formy dla tego wniosku. Żądanie wypłaty zasiłku chorobowego może być przesłane drogą emaliową. Pracodawca zobowiązany jest do sporządzenia w tym celu odpowiedniego zaświadczenia, tzw. Arbeits- und Entgeltsbestätigung.
Niektóre zbiorowe umowy branżowe w przypadku długotrwałej choroby przewidują wypłatę wyższego wynagrodzenia niż ustawowe 50%, natomiast okręgowa kasa chorych dokonuje wypłaty zasiłku chorobowego dopiero, kiedy wysokość wynagrodzenia wypłacanego przez pracodawcę nie przekracza 50%. Podział poniesionych kosztów wynagrodzenia pracownika w trakcie niezdolności do pracy przedstawia poniższa tabela:

 Prawo do zasiłku chorobowego mają osoby, za które odprowadzane były składki na ubezpieczenie zdrowotne. Są to osoby zatrudnione w pełnym lub niepełnym wymiarze, na podstawie umowy o pracę lub na podstawie umowy zlecenia. Prawa do zasiłku chorobowego nie posiadają osoby zatrudnione w nieznacznym wymiarze – jako geringfügig, chyba że same odprowadzają za siebie dobrowolne składki na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne. Pracownicy zatrudnieni jako geringfügig, na podstawie umowy o pracę, mają prawo jedynie do wynagrodzenia w trakcie choroby świadczonego przez pracodawcę (Krankenentgelt), wynikającego z obowiązującego prawa pracy.

Od 1 lipca 2018 roku również osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło, samodzielnie odprowadzające składki na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne, w przypadku choroby trwającej przynajmniej 43 dni mają prawo do zasiłku chorobowego już od 4. dnia stwierdzonej niezdolności do wykonywania obowiązków służbowych.

Dagmara Urbańczyk, Polonika nr 268, wrzesień/październik 2018

Dagmara Urbańczyk jest autorką publikacji „Deklaracja Podatkowa 2017”.