Niemiecki cesarz Fryderyk III tak opisał Elżbietę: Cesarzowa nie siada, tylko majestatycznie zajmuje miejsce; nie wstaje, tylko się podnosi; nie chodzi, tylko kroczy z godnością. Jej pojawienie się wprawiło mnie w niemy zachwyt.

I taką właśnie cesarzową możecie spotkać w Hofburgu, w Muzeum Sisi. Była ucieleśnieniem blasków i cieni austriackiego dworu cesarskiego z końca XIX wieku. Elżbieta miała 172 cm wzrostu, ważyła od 47 do 50 kg, jadała raz dziennie. Całe swoje życie podporządkowała szaleństwu walki o swój wygląd. W cesarskim pałacu Hofburg kazała zbudować sobie salę gimnastyczną, w której spędzała wiele czasu. Osiem godzin dziennie poświęcała na jazdę konną. Dziś już wiemy, że ten tryb życia spowodowany był samotnym i nieszczęśliwym życiem najpiękniejszej wówczas kobiety świata.
Muzeum Sisi w Hofburgu zostało otwarte 24 kwietnia 2004 r. z okazji 150. rocznicy ślubu Elżbiety Wittelsbach z cesarzem Austrii Franciszkiem Józefem I. Odwiedziło je już prawie 9 milionów osób, z czego aż 62% stanowią ludzie młodzi do 35. roku życia.
Koncepcja muzeum, stworzona przez znanego scenografa prof. Rolfa Langenfassa, jest zainscenizowana według faktów, a nie fikcji, i nawiązuje do tematyki wierszy cesarzowej. W jednym z nich tak pisała o sobie:

Ja – dziecko szczęścia, słonecznego łona,
Na złotym tronie słońca posadzona,
Z złotych promieni misternie spleciona,
Lśni na mych włosach słoneczna korona.

Warto podkreślić, że cesarzowa była bardzo oczytana i dobrze wykształcona. Znała świetnie historię, mitologię i filozofię. Władała płynnie angielskim, francuskim i węgierskim, posługiwała się też włoskim i greckim. Sisi uwielbiała twórczość Szekspira i Heinricha Heinego, znała poetów od Homera po Goethego. Ponad 600 stron druku obejmowały jej wiersze, które, zgodnie z jej poleceniem, opublikowane zostały pięćdziesiąt lat po jej śmierci.
W Muzeum Sisi najcenniejszymi eksponatami są liczne osobiste przedmioty, które były własnością Elżbiety, a także najsłynniejsze portrety pięknej monarchini. Powstały one na zlecenie Sisi w największym okresie rozkwitu jej urody, a więc gdy miała 25–35 lat. W późniejszym okresie jej życia nie powstają już niemal żadne portrety. Elżbieta zasłania twarz wachlarzem, a artyści, którzy ją wtedy malują, powielają istniejące już obrazy.
Franz Xaver Winterhalter jest autorem najsłynniejszych portretów Sisi. W 1865 roku namalował on portret cesarza Franciszka Józefa i najbardziej znany portret cesarzowej, na którym malarz uwiecznił nie tylko urodę Sisi, ale też jej niezwykłą biżuterię, którą wplatała w swoje piękne, orzechowe włosy, czyli legendarne diamentowo-perłowe gwiazdy. Na obrazie widzimy jedynie 9 z 27 ośmioramiennych biżuteryjnych gwiazd, które cesarzowa nosiła również spięte jako diadem. Ozdoby wykonywali na specjalne jej zamówienie jubilerzy dworscy Köchert oraz Rozet & Fischmeister (te pracownie jubilerskie istnieją do dzisiaj). Niestety, w muzeum w szklanej gablocie widzimy tylko kopie tych diamentowych kosztowności.
Zwiedzając idziemy śladami podlotka w rodzinnej Bawarii, jesteśmy świadkami niespodziewanych zaręczyn z austriackim cesarzem i towarzyszymy niespokojnemu życiu legendarnej cesarzowej aż do jej tragicznej śmierci w Genewie, gdzie padła ofiarą morderstwa w 1898 roku.
Wśród ponad 300 eksponatów wystawionych w muzeum zobaczyć można m.in. oryginalne stroje, miniaturowy sekretarzyk zawierający koperty po części własnoręcznie pomalowane przez Elżbietę, 63-częściową apteczkę podróżną i rekonstrukcję luksusowej salonki Sisi.
Wystawiono tu również 6-częściową biżuterię żałobną z onyksu i czarnego bursztynu, którą cesarzowa nosiła do stroju żałobnego po śmierci syna, księcia Rudolfa. Czarny płaszcz z czaplimi piórami, którym okryto Elżbietę po zamachu nad Jeziorem Genewskim i pod którym przewieziono ją do hotelu Beau Rivage, w takim samym stopniu przypomina o tragicznym wydarzeniu, jak maska pośmiertna zamordowanej cesarzowej.
Franciszek Józef tak powiedział pod koniec życia o cesarzowej Elżbiecie: „Była to wyjątkowa kobieta, chluba mojego tronu i życia”.
Muzem Sisi w Hofburgu w niebanalny sposób odsłania życie tej wyjątkowej kobiety.

Kaiserappartements, Sisi Museum, Silberkammer
Hofburg/wejście od Innerer Burghof, 1010 Wien
Otwarte codziennie w godzinach: 9.00–17.30
www.hofburg-wien.at

Justyna Ossowska, Polonika nr 277, marzec/kwiecień 2020