Słysząc słowo Jugendamt, automatycznie kojarzymy je negatywnie.

W naszej świadomości mocno zakodowało się, że jest to instytucja, „która zabiera dzieci”. Chciałabym obalić ten mit, przedstawiając cały szereg zadań Jugendamtu, o których istnieniu mało kto wie.
Jugendamt oferuje przede wszystkim wsparcie dla rodzin, dzieci i młodzieży. Organizuje kursy i spotkania, pomaga w wychowywaniu dzieci, w opiece nad nimi, organizuje place i pomieszczenia do zabawy, pracuje z młodzieżą, pomaga im w postępowaniach karnych. Do tego zajmuje się ogólną służbą społeczną, występując w roli opiekuna i kuratora prawnego, angażując się w procesy adopcyjne, oraz na inne sposoby dba o dobro dzieci. Jugendamt pomaga także podczas separacji, rozwodów, w sprawach alimentacyjnych i kontaktów dzieci z rodzicami, o czym warto pamiętać.
Młodym, świeżo upieczonym rodzicom pracownicy Jugendamtu oferują wsparcie i poradnictwo, aby od samego początku wiedzieli, z kim mogą się skontaktować, gdy będą potrzebować pomocy. Dzięki współpracy z położnymi i pielęgniarkami pediatrycznymi mogą zaoferować specjalistyczną pomoc. Ewentualne obciążenia rodzinne można wtedy wcześnie zidentyfikować, a rodziny otrzymują niezbędne wsparcie.
Jugendamt pomaga również rodzicom w opiece nad dziećmi, w ich wychowaniu, wspiera w procesie edukacji, a później także w wykształceniu. Doradza w zakresie opieki nad dziećmi, organizuje miejsca w żłobkach i przedszkolach. Ponadto organizuje wakacje dla młodzieży, zajęcia kulturalne oraz pozalekcyjne formy edukacyjne. W placówkach młodzieżowych może ona rozwijać swoje talenty, wypróbowywać nowe rzeczy i omawiać problemy zawodowe. Pracownicy szkolą też młodych ludzi w celu zrekompensowania im nierówności społecznych przy przejściu ze szkoły do pracy. Oprócz systemu wsparcia finansowego wdrażane są odpowiednie działania społeczno-edukacyjne i formy zatrudnienia. Zapobiega to przedwczesnemu kończeniu nauki i umożliwia szkolenie zawodowe.
Do zakresu odpowiedzialności Jugendamtu należą również bezpieczeństwo i higiena pracy, problem konsumpcji alkoholu i innych środków odurzających, a także ochrona przed ryzykiem związanym z grami komputerowymi i internetem. Prowadzone są zadania profilaktyczne, w tym numery alarmowe dla dzieci i młodzieży.
Jeśli dzieci i młodzież popada w konflikt z prawem, w postępowaniu karnym Jugendamt występuje w ich imieniu, jako pośrednik między sądem a nieletnim. Pracownicy mediują we wszelkich sytuacjach konfliktowych, udzielają profesjonalnych porad wychowawczych w konfliktach rodzinnych oraz informują o możliwościach pomocy, w zależności od potrzeb wychowawczych lub psychologicznych.
Praca specjalistów Jugendamtu ma też na celu wsparcie rodziców, aby mogli poradzić sobie ze swoimi dziećmi w perspektywie długoterminowej. Z tego powodu w indywidualnych przypadkach udzielana jest odpowiednia pomoc, np. poradnictwo edukacyjne, kurs dla rodziców, pomoc społeczno-pedagogiczna dla rodziny lub bezpośrednia dla dziecka lub nastolatka.W przypadku kryzysu w rodzinie, separacji lub rozwodu Jugendamt udziela właściwych porad prawnych, wspiera w konfliktach rodzinnych i otacza opieką. Uczestniczy również (na wniosek zainteresowanego) w postępowaniu przed sądem rodzinnym.
Wraz z rodzicami i – w zależności od wieku – także z dziećmi, Jugendamt poszukuje właściwych rozwiązań. Wspiera w sytuacji, gdy rodzic żyjący oddzielnie nie płaci alimentów, przejmując wówczas obowiązek alimentacyjny, czyli wypłacając upoważnionemu regularnie należne świadczenie, a od zobowiązanego indywidualnie dochodzi zwrotu. Jeśli nie ma odpowiedniego opiekuna prawnego, sąd rodzinny wyznacza Jugendamt do pełnienia tej funkcji.
Instytucja ta oferuje ponadto wsparcie rodzicom samotnie wychowującym dzieci. Samotnym matkom pomaga w ustaleniu ojcostwa oraz w uzyskaniu należnych alimentów na dzieci. W tym zakresie dąży do ugodowego załatwienia sporu, a w przypadku niepowodzenia – na wniosek zainteresowanego bierze udział również w postępowaniu sądowym. Usługi te są bezpłatne i dobrowolne, co oznacza, że można je zakończyć w każdym momencie.

Agata Wolińska-Umschaden, Polonika nr 277, marzec/kwiecień 2020